BEBEK BÜYÜME VE GELİŞİMİ
YENİDOĞAN 1.ay
Gelişim
Yenidoğan bir bebek yaşamın ilk günlerinde doğumda getirdiği fazla sıvıyı kaybederek doğum kilosunun biraz altına düşer.
Kaybettiği kiloyu 10 gün ile 2 hafta arasındaki sürede geri alır.
İlk 1 ayda ortalama 600 gram civarı kilo alımı ve boyunda ortalama 2-3 cm uzama olması beklenir.
Tüm bu ölçümler doktorunun yakın izleminde takip edilir.
Yenidoğan bir bebek doğum anında ve ilk gününde doktoru tarafından değerlendirildikten sonra 3, 7, 15 ve 30. Günlerde kontrol edilir.
Bu kontrollerde yapılacak olanlar sırasıyla doktorunuz tarafından size aktarılır. Emzirme ve bakım ile ilgili bilgiler tarafınıza aktarılır.
İlk günler doğum eylemine bağlı olarak gelişen yüzde şişlik ve kafada uzamış koni şeklinde görünüm olabilir. Bu durum birkaç gün içinde düzelir.
Bebeğin kafasında kafa kemiklerinin kapanmamış olması nedeni ile 2 yumuşak alan mevcuttur. Bunlara bılgıldak (fontanel) adı verilir. Bebeğin doğumu ve beyin gelişimi için gerekli bu açıklıklar ilerleyen dönemde kapanacaktır.
Baş çevresi ölçümü ile beyin büyümesi ve bıngıldak açıklıkları doktoru tarafından yakın takip edilecektir.
Ciltlerinde lekelenme, pul pul görünüm ve buruşukluk olması normaldir. Bebeklerin ilk birkaç hafta derileri dökülür.
Eller ve ayaklar soğuk ve hafif mor görünümde olabilir. Hareket edince rengi pembeleşir.
Cildinde küçük beyaz sivilceler(milia) olabilir. Yüzünde minik kırmızı şişlikler (yenidoğan aknesi) olabilir. Bunlar geçici durumlardır.
Doktorunuz tarafından değerlendirilip takibi yapılacaktır.
Doğum lekeleri olabilir. Ense, göz kapakları ve gözlerinin arasında pembe, popo ve belinde gri mor renkte lekeler olabilir. Bunlar fizyolojik lekelerdir.
Bebeğinizde sarılık gelişebilir. 2 hafta içinde kendiliğinden düzelme beklenir. Bu aşamada aralıklı takibi yapılır.
Sarılık için bebeğin doğum haftasına göre olması gereken değeri doktoru tarafından belirlenir ve gerekirse tedavisi düzenlenir.
Uzayan sarılık durumlarında doktoru tarafından gerekli incelemeler ve tedaviler planlanacaktır.
Bebeğin göbek kordonu ortalama 2 hafta içinde kendiğinden düşecektir. Kuru bakım ile temiz tutmak yeterlidir. Bakım önerileri doktorunuz tarafından değerlendirilecektir.
Kordon varken ya da düştükten sonra kanama, sarı renkli, kötü kokulu akıntı, kızarıklık halinde doktorunuzun enfeksiyon açısından değerlendirmesi gerekir. 3 haftadan uzun süre kordon düşmezse doktorunuz tarafından değerlendirilmesi gerekir.
İlk banyonun göbek düştükten sonra yaptırılması önerilir. Her gün banyo yaptırılabilir. Şampuanların haftada en fazla 2 kere kullanılması önerilmektedir. Ortam sıcaklığı 22-25 derece, su sıcaklığı 36-38 derece olmalıdır. Yenidoğan döneminde lif yerine ellerinizle yıkamak daha uygundur. Banyonun uzun sürmesine gerek yoktur. 2-3 dakika yeterlidir. Banyo sonrası nemlendirici uygulanabilir. Nazikçe masaj yapılabilir.
Anneden geçen hormonların etkisi ile göğüslerde hafif şişlik olabilir. Kendiğilinden geriler. Herhangi bir müdahale yapılmamalıdır. Kızlarda vajinal akıntı, az miktarda kanama olabilir. Bunu doktorunuzun teyit etmesi gerekmektedir. Artmış kan, aşırı akıntı, kötü koku ve renk değişikliği doktor tarafından değerlendirilmelidir. Erkek bebeklerin testislerinde şişlik,sıvı toplanması olabilir. Mutlaka doktor muayenesi gerekir. Bir kısmı kendiğilinden gerileyecektir.
Doğumda bebeğin kalçası doktor tarafından değerlendirilir. Ayaklar ve bacaklar hafif çarpık görünümde olabilir. İzlemde kalça çıkığı için ultrasonografi doktorunuzun yönlendirmesi ile yapılacaktır.
Saçları ilk birkaç hafta dökülebilir. Yatmaya bağlı saçsız bölgeler oluşabilir. Saçlarda ilk 3 ay pullanma, kuruluk ve sarı kabuklanma şeklinde konak adı verilen durum görülebilir. Yağ bezlerinin fazla salgı yapmasından kaynaklı bu durum genelde kendiliğinden geriler. Konak bölgesini nemli tutmak gerekir. Saçlar yumuşak fırçalar ile nazikçe taranmalıdır. Kullanılacak nemlendiriciler ve şampuanlar doktorun önerisi ile düzenlenmelidir. Uzamış konak durumunda olası diğer sorunlar (mantar enfeksiyonu?) açısından doktor tarafından muayene edilmelidir.
Vücudunda lanugo adı verilen ince tüyler olabilir. Birkaç hafta içinde kaybolur.
Yenidoğan bebekler ortalama 16-18 saat uyurlar. Uyku döngüleri 1 ile 3 saat şeklinde tüm güne ve geceye yayılır. Beslenmesi için uyandırmanız gerekebilir.
Bebekler ani bebek ölüm sendromu riskini azaltmak için sırtüstü yatırılmalıdır (özellikle ilk 4-6 ay). Yastık kullanılmamalıdır. Yatağın içinde yastık, örtü, oyuncak benzeri şeyler olmamalıdır. Ortamın ısısı 24-26 derece olmalıdır. Bebek uygun şekilde giydirilmelidir (kalınlık ve içerik olarak). Ortam ısısını termometre ve nem ölçer ile takip etmek güvenli olur.
İlk 1 ay bebekler kolay irkilir ve çoğu hareket refleks şeklinde ve istemdışıdır. Bebekler ancak 1.ayın sonunda başını sağa sola çevirebilir.
İlk 1-2 hafta elleri kıvrık ve yumruk şeklinde olup 1.ayın sonunda ellerini yüzüne götürmeye başlar.
Bebekler birtakım refleksler ile dünyaya gelirler. Aranma , emme, kavrama, irkilme/ moro, tonik ense ve adım atma refleksleri mevcuttur. Bunlar bebeğin hayatta kalma savaşının bir parçasıdır. Doktorunuz muayene esnasında bu refleksleri değerlendirecektir. Bu refleksler 2-6 ay içinde kendiliğinden kaybolur.
Yenidoğan bebekler sadece 20-30 cm uzaktaki cisimlere odaklanabilirler. Emme esnasında sizi görebilirler. Parlak ışığa hassas olurlar. Görme yeteneği 1-2 hafta içinde gelişir. Renkler ne kadar zıtsa bebeğin dikkatini o kadar fazla çeker.
İlk birkaç hafta göz teması kurup yüzünüzü inceleyebilir. Etraftaki uyarıcılar çok fazla ise rahatsız olup başını çevirebilir.
İşitme duyusu tam olgunlaşmıştır ancak farklı sesleri tanıması ve tepki vermesi zaman alır. İnsan seslerine daha duyarlıdır. Özellikle anne sesine ve ince, tiz seslere tepki verir.
Koku duyusu gelişmiştir. Anne sütünün kokusunu ayırt edebilir. Sert ve asit benzeri kokulardan rahatsız olurlar.
Tat alma duyusu gelişmiştir. Isıyı ayırt edebilir.
Dokunma duyusu gelişmiş olup dokunma şekline tepki verirler. Nazikçe dokunmak ve kucağa almak bebeğe iyi gelir. Sert ve ani hareketler yapılmamalıdır.
Beyin doğumdan itibaren her dakika yeni beyin hücreleri üretir ve yeni bağlantılar kurar. İletişim ve etkileşim bu sürece muazzam katkı sağlar. Konuşmak, kitap okumak, yüz yüze sohbet etmek, müzik dinletmek, beşiğe seyredebileceği oyuncaklar koymak (ayna ,canlı renkli oyuncaklar, canlı renkli koyu çizgili resimler) ilk 1 ayda yapabileceğiniz en güzel aktivitelerdir.
Ağlamak bebeklerin duygu ve ihtiyaçlarını ifade şeklidir. Beslenmiş karnı tok, bezi kuru ve temiz, hastalığı olmayan bir bebek yine de kısa süreli ağlayabilir. Bu normaldir ve sadece avutulma ihtiyacı olabilir. Ağlamalar ilk birkaç hafta artar, 6.haftada pik yapar günde ortalama 3 saate kadar çıkar ve ortalama 3.ayda azalıp günde 1 saate düşer. Uzayan, atak şeklinde ağlamalar doktorunuz tarafından infantil kolik ve olası hastalıklar açısından değerlendirilmelidir.
Gülümsemek yaklaşık 4.hafta civarında belirginleşir. Bebekler ilk zamanlarda uyku esnasında ve beslenmeden sonra zaman zaman gülümser.
1.ay becerileri
.Başını sağa sola çevirmek
.Göbeğin üstünde yatarken başını 1 saniyeliğine kaldırmak
.Yumruğunu yüzüne götürmek
.İnsan yüzlerini ve zıt şekilleri incelemek
.Peş peşe sıralanmış hareket halindeki cisimleri gözleri ile takip etmek (göz kasları gelişme aşamasında olduğundan şaşı bakabilir)
.Tanıdık insan sesleri ve tanıdık seslerin geldiği yöne başını çevirmek (olmayabilir, 1.ayından sonra gerçekleşebilir.)
Beslenme
Yenidoğan bebek her 2 saatte bir anne sütü veya mama ile beslenmelidir. Beslenme sıklığı değişken olabilir ancak hedef günde 8-12 beslenmedir. Doğru beslenme doğru emzirme tekniği ile sağlanacağından emzirme eğitimi doktorunuz tarafından verilecektir. Doğru yeterli beslenmenin takibi kilo alımı ile doktorunuz tarafından yapılmalıdır. İdrar çıkışı takip edilmelidir. Kakasını 3 gün içinde yapması beklenmektedir. İlk kaka çıkışında gecikme olması halinde doktorunuzun değerlendirmesi gerekir.
Bebeğiniz emzik emmek isterse verebilirsiniz. Emzirme düzeninizi bozmamasına özen göstererek kullanılmasına Ameriken Pediatri Akademisi onay vermektedir. Tek parça, kolay temizlenen emzikler uygundur.
Uyku
Yenidoğan bebekler günde ortalama 16 saat uyurlar. 1 ila 3 saat arasında değişen uyku seansları gündüz ve geceye eşit denebilecek şekilde dağılmıştır. Ani bebek ölüm sendromu riski açısından bebeğin sırtüstü yatırılması önerilmektedir.
Aşılar
Doğumda K vitamini ve Hepatit B aşısı yapılır.
1.ayda hepatit B aşısı 2.dozu yapılır.
Devamında aşılama protokolünü doktorunuz size anlatacaktır.
Devlet tarafından yapılan aşılar ve özel aşılar , bunların etkileri,gereklilikleri ve zamanlaması doktorunuz tarafından size anlatılacaktır.
Bebeğinizin ateşi 37.5 üzerinde olması halinde mutlaka doktoru tarafından muayene edilmesi gerekir.
Destek tedaviler
D vitamini desteği başlanır. Doktorunuz sizi yönlendirecektir.
2.ay
Gelişim
Bebeğin gelişimi hızla devam etmekte olup kilo, boy ve baş çevresi doktorunuz tarafından ölçülerek takip edilecektir.
Bebeğin büyümesindeki istikrar; büyüme şemasındaki yeri, büyüme rakamları ve başka bebeklere kıyasla ne durumda olduğundan daha önemli olup doktorunuzun yakın takibinde kalmak önemlidir.
Bu dönemde cilt sorunları gerilemeye başlar. Devam eden sarılık doktorunuz tarafından mutlaka değerlendirilmelidir. Milia denilen mink beyaz sivilceler geriler. Yüzündeki akneler devam ediyorsa doktorunuzun önerisi ile bakım yapılabilir.
Boyun kasları güçlenir. Başını birkaç saniye dik tutabilir. Kucakta gezdirilirken başının desteklenmesi gerekir.
Bu ayda dönme hareketi yapması beklenmez. Ancak ayakları ile kendini itme hareketi yapabileceğinden yüksek kenarında koruması olmayan yerlerde kendi başına bırakılmamalıdır.
Bebekler bu ayda ellerinin ve parmaklarının farkına vardığından ellerini biraraya getirip oynamaya başlarlar.
İlk ifade edici dil girişimleri başlar. 6 ila 8. Haftalarda ‘aaa’’uuu’ gibi tek heceli sesli harflerden oluşan sesler çıkarırlar. Agulama ve cıvıldama sesleri çıkarırlar. Bu şekilde kendini eğlendirir, mutlu olduğunu ifade eder ve siz cevap verdiğiniz takdirde bunun 2 kişilik bir oyun olduğunu anlar ve iletişime devam eder.
Ağlama sıklığı artabilir. Bebekler hasta, huzursuz olduğunda ya da ihtiyaçları giderilmediğinde ağladıkları gibi streslerini de bu şekilde atarlar. Bebeğinizin nasıl ne şekilde sakinleştiğini gözlemlemeye çalışın. Ancak size göre ağlama süresi ve yoğunluğu aniden arttıysa ya da eşlik eden başka semptom varsa mutlaka doktorunuzla iletişime geçin.
2.ay becerileri
. göbeğin üstünde yatarken omuzlarını kaldırmak
. otururken başını tutmak
. Parmaklarının farkına varmak
. Bacaklarını düzeltmek ve tekmelerini kuvvetlendirmek
. görme alanından geçen cisimlere odaklanmak
. Agulamak ve sesler çıkarmak
. anne ve babanın yüzlerini tanımak
. anne ve babanın gülümsemesine karşılık vermek
. mutlu olduğunda kendiliğinden gülümsemek
Oyunlar ve oyuncaklar
Yüzüstü yatırma hareketi uygulanabilir. Boyun ve sırt kasları gelişimi için gerekli bu hareket gün içerisinde 10 ar dakika yaptırılabilir. Bu esnada dikkatini çekecek renkli,sesli oyuncaklar ve çıngıraklar gösterilebilir.
Sırtüstü yatarken asılacak dönencelere (renkli,sesli,müzikli) bakmak gözlerini odaklamasında yardımcı olur. Dönencelerin tüm parçalarının güvenli ve bebeğin ulaşamayacağı şekilde takıldığından emin olmanız gerekir.
Hareket eden cisimleri takip etmeye başlar. Resimli kartlar, renkli resimler ve siyah beyaz kartlar göstermek görme, renkleri ayırt etmeve algılama yeteneğinin gelişmesine yardımcı olur.
Aynı öyküyü okuyarak ya da sevdiği bir şarkıyı birkaç kez dinleterek tepkilerini değerlendirebilirsiniz. Bol bol konuşabilirsiniz, şarkı söyleyebilirsiniz.
Beslenme
Anne sütü veya mama ile beslenme yapılır. 2 ila 3 saate bir beslenme isteği olur. 2. ayın sonuna doğru bebeğin midesi büyüdüğü için daha fazla emer. Gece beslenmeleri bir miktar azalabilir. Mama ile beslenen bebeklerde beslenme araları 3-4 saate uzayabilir.
Uyku
Bebeğiniz günde 15-16 saat uyur. Gecede 5-6 saat kesintisiz uyuyabilir.bebeğin sinir sistemi olgunlaştıkça uyku saatlerinin çoğu geceye kayacaktır.
Aşılar
BCG 1.doz (tüberküloz)
KPA 1.doz (konjuge pnömokok)
DaBT-İPA-Hib 1.doz (5li karma/difteri-aselüler boğmaca-tetanoz-inaktif polio-hemofilus influenza tip b)
3.ay
Gelişim
Kilo, boy ve baş çevresi takibinde olan bebeğin büyümesi hızla devam eder.
Bebeğinizin kilosu ile ilgili kaygılarınız varsa doktorunuza danışınız. Beslenme rejimi doktor kontrolünde değiştirilmeli ve yönetilmelidir.
3.ay becerileri
. Karın üstü yatarken başını ve göğsünü kaldırmak
. oturma pozisyonunda başını daha uzun süre dik tutmak
. ellerini göz hizasına getirip oynamak ve ellerini ağzına sokmaya çalışmak
. ellerini ve parmaklarını açıp kapamak
. sallanan cisimlere vurmak
. bacaklarını esnetip tekme atmak
. kısa sürelerle oyuncak tutmak
. uzak mesafeyi görmek
. bildik kişi ve nesleneri uzaktan tanımak
. gözlerini ve ellerini koordine şekilde kullanmak
. farklı renk, tat ve kokuları ayırt etmek
. ses repertuarını geliştirmek; ciyaklama ve homurdanma gibi sesler çıkarmak, kıkırdamak
. başını sesin geldiği yöne çevirmek
. göz teması kurmak
. ailesi ve tanidığı kişileri görmekten keyif almak
. bazı sesleri, mimikleri ve hareketleri taklit etmek
. kendi kendini eğlendirmeyi öğrenmek
Oyunlar ve oyuncaklar
Hafif, elle kavranması kolay, tükürüğe dayanıklı, yutulamayacak kadar büyük, sivri köşeleri olmayan oyuncaklar bu aya uygundur. Renkler, sesler ilgilerini çeker.
Ciltli ve resimli kitaplar, yumuşak bloklar, tahta ve plastik kaşıklar, ölçme kapları, çıngıraklar, toplar ve öten oyuncaklar seçilebilir.
Birlikte yuvarlanma oyunu, dokun hisset oyunları, tutma oyunu (ses çıkaran oyuncaklar ile), uzanma-kavrama-vurma egzersizi, hafif gıdıklama, göbeğe üfleme, kahkaha ve abartılı yüz mimikleri oyunları oynayabilirsiniz.
Beslenme
Sadece anne sütü ve mama ile beslenme yeterlidir. Geceleri daha uzun süreli uyuduğu için, gündüz beslenme sıklığı ve miktarı artar. Bebek emeceği sütü kendi ayarlar. İstediği sürece emzirmeye devam edin. Mama ile beslenen bebeklerde doyduğuna dair olan ipuçlarını takip edin. Biberonu bitirmeye zorlamayın.
Uyku
Günde 15 saat kadar uyur. Geceleri 6-8 saat kesintisiz uyuyabilir. Büyüme atağı döneminde olduğundan daha sık beslenme ihtiyacı olacağından arada 1-2 kere uyanabilir.
Aşılar
Doktorunuza danışın.
4.ay
Gelişim
Kilo, boy ve baş çevresi takibinde olan bebeğin büyümesi biraz yavaşlayarak devam eder.
Bebeğinizle iletişiminiz olgunlaşmış ve aranızdaki bağ kuvvetlenmiştir. Bebeğinizde bilinçli hareket ve eylemler başlamıştır.
4.ay becerileri
. Karın üstü yatarken dirseklerine ve ellerine dayanarak doğrulmak
. sırtını dayadığında başını dik tutmak
. kollarından tutulunca ağırlığı ayaklarına verip zıplamak
. oyuncakları elleriyle kavramak, sallamak ve elinden bırakmak
. ellerini ve nesneleri ağzına götürmek
. küçük cisimleri incelemek
. uzaktaki nesnelere bakmak
. sesin kaynağını bulmaya çalışmak
. beden diliyle ve sesler kullanarak iletişim kurmak
. gülmek
. sesleri taklit etmek ve karşılıklı sohbet etmek
. başkalarıyla oynamak ve ilgi çekmek
Oyunlar ve oyuncaklar
Destekli şekilde oturma pratiği yaparken şarkı söylemek ve el çırpmak ya da kitap okumak uygulanabilir.
Taklit oyunları oynayabilirsiniz. Bebeğinizin size yanıt vermesine zaman tanıyarak yavaş ve net konuşarak karşılıklı oynayabilir ya da onun çıkardığı sesleri siz taklit edebilirsiniz.
Banyoda yıkanma esnasında oyuncaklar göstererek oynayabilirsiniz.
Basınca ses çıkaran ciltsiz kitaplar, diş kaşıma oyuncakları, plastik anahtarlıklar, ölçme kapları, yumuşak bloklar seçilebilir.
Tutma, sallama ve hareket ettirme imkanı sağlayan oyuncaklar seçilebilir.
Beslenme
Anne sütü ve mama ile beslenme devam eder. Gün i,çindeki beslenme sayısı 4-5 olabilir. Büyüme atağı döneminde bu sayı tekrar artabilir. Bebeğiniz bunu kendi belli edecektir.
Uyku
Günde 15 saat kadar uyuyabilir. Gece uykusu süresi az çok bellidir. 6 ila 8 saat uyur ama beslenme için 1 ya da 2 kere uyanabilir. Uykuda hareketli olabilir. Sağa sola döner ve sesler çıkarır.
Aşılar
KPA 2.doz (konjuge pnömokok)
DaBT-İPA-Hib 2.doz (5li karma/difteri-aselüler boğmaca-tetanoz-inaktif polio-hemofilus influenza tip b)
Destek tedaviler
Demir desteği başlanır. Doktorunuz sizi yönlendirecektir.
5.ay
Gelişim
Kilo, boy ve baş çevresi takibinde olan bebeğin büyümesi 4.ay ile korele devam eder.
Bedenini kontrol yeteneği artar. Organlarının yeni farkına vardığından araştırmaya ve keşfetmeye meraklıdır ve meşguldür. Yeni duyguları da keşfeder.
5.ay becerileri
. göbeğinin üstünde yatarken mini şınav hareketi yapmak
. ellerini öne getirip denge kurup oturmak
. önden arkaya bazen arkadan öne dönmek
. bir nesneye ulaşmak için çabalamak
. iki eilyle kavramak
. ağzıyla keşfetmek
. küçük cisimleri incelemek
. başını ses gelen yöne çevirmek
. konuşma seslerini taklit etmek ve tek heceli sesleri tekrarlamak
. gülmek ve ciyaklamak
. sevmediği şeyleri mimiklerle ifade etmek,
. başkalarıyla oyun oynamaktan keyif almak ve oyun bittiğinde ağlamak
Oyunlar ve oyuncaklar
Az oyuncakla oynamak oyuncağı incelemesine ve odaklanmasına imkan tanır. Oyuncakları küçük gruplar halinde vermeniz daha verimli olur.
Sebep sonuç ilişkisi çıkaracağı şekilde ses çıkaran, düğmeye basınca harekete geçen ve ses çıkarak yaylı oyuncaklar, bebek telefonları seçilebilir. Aynalar ilgilerini çeker.
Yerde uzanırken ya da otururken biraz uzağına koyacağınız parlak oyuncaklar ilgilerini çeker ve uzanmaya çalışırlar. Böylece el göz koordinasyonları gelişir.
Bebek şarkıları dinletilebilir. Şarkı esnasında kucağınızda dans edebilirsiniz.
Beslenme
Anne sütü ve mama ile beslenme devam eder.
Uyku
Günde 14 saat kadar uyuyabilir. Gece 6 ila 8 saat kesintisiz uyur ama beslenme için 1 ya da 2 kere uyanabilir. Gündüz 2 ya da 3 uyku yapabilir.
Aşılar
Doktorunuza danışın.
6.ay
Gelişim
Kilo, boy ve baş çevresi takibinde olan bebeğin büyümesi devam eder. Doğum kilosunun ortalama 2 katına ulaşır.
Zihinsel ve sosyal becerileri gelişen ailenin bir bireyi olmuş araştırmacı bir bebeğiniz var.
İlk dişler genellikle 6.ayda çıkmaya başlar. En erken 4.ayda olabilir. İlk dişerin çıkması 12.aya kadar uzayabilir.Öncesinde başlayan ve devam eden salya akıtma,yanağın bir tarafında kızarıklık, huzursuzluk,asabiyet, iştahta azalma,uyku problemleri ağlama olabilir. Dişetlerinde şişme, kızarıklık ve katı cisimleri çiğneme isteği gözlemlenir.
İlk önce alt ön keser (alt orta kesici) dişler çıkar. Sonra sırasıyla üst ön keser dişler, üst birinci azı, alt birinci azı, üst köpek dişleri, alt köpek dişleri ve ikinci süt azı dişleri çıkar.
1 yaşında diş hekimi kontrolüne gitmeniz önerilir. Diş bakımı ve ağız temizliği konusunda bilgilendirme almanız önerilir. (hangi fırça,hangi diş macunu, temizleme şekli ve sıklığı)
6.ay becerileri
. başını gayet iyi kontrol etmek
. her 2 yöne doğru dönmek
. yardım almadan oturmaya çabalamak
. uzandığı cisimleri eliyle kendine çekmek
. her 2 eliyle oyuncakları yerden almak
. oyuncakları ağzına götürmek
. Kendi kendine yemek yemeyi öğrenmek
. bir cismi bir elinden diğerine geçirmek
. tek heceli sesler çıkarmak, sesleri birleştirmek
. kıkırdamak ve gülmek
. kendi bedenini araştırmak
. kendisini başkalarından ayırt edebilmek
. baist oyunlardan keyif almak
. yere düşen oyuncağı kısa süreyle aramak
. duygularınızı belirten yüz ifadelerini taklit etmek ve paylaşmak
Oyunlar ve oyuncaklar
Oyun oynamak bu evrede bir üst aşamaya çıkar. Duyuları harekete geçiren oyuncaklar, taklit oyunları ve cee oyunu oynamayı severler.
Evde bulunan farklı doku ve şekildeki karton nesneler (kutu, kapak,havlu rulosu, kaşıklar,bezler, içi pirinç dolu kapaklı kaplar) ile oyalanmayı severler. Ses çıkaran eşyalar ilgilerini çeker.
Görme duyusu renkleri ayırt edecek şeklide geliştiğinden renkli ciltli kitapşarı okuyabilir. Basit okuma parçaları ve tekrarlar ilgisini çeker. Sayfaları kendi çevirmeye çalışır. İzin vermeniz hoşuna gider. Dışarıda açık havada kısa gezintiler hoşuna gider. Çimenlere ve farklı nesnelere dokunmasına sizin kontrolünüzde ve sağlık açısından güvenli olacak şekilde izin verebilirsiniz.
Kucakta hoplatma ve çocuk tekerlemeleri ile duymak hoşuna gider. Yuvarlana toplar ya da oyuncakların peşinden emekleme denemeleri yapabilir.
Beslenme
Anne sütü ve mamanın yanında ek gıdaya başlanır. Ek gıdaya başlama aşamalarını, beslenme miktarını ve içerik önerilerini doktorunuzdan detaylı öğrenebilirsiniz.
Uyku
Geceleri kesintisiz 6-8 saat uyuyabilir. Bazı bebekler beslenme için gecede 1 ya da 2 kere uyanbilir. Toplam uyku saati 14-15 saate kadar çıkabilir. Gün içinde 2 ara uyku yapma ihtiyacı olur. Bazı bebekler akşama doğru 1 kere daha uyuma ihtiyacı hissedebilir.
Aşı
Hepatit B 3.doz
DaBT-İPA-Hib 3.doz (5li karma/difteri-aselüler boğmaca-tetanoz-inaktif polio-hemofilus influenza tip b)
OPA (oral polio aşısı) 1.doz
7.ay
Gelişim
Kilo, boy ve baş çevresi takibinde olan bebeğin büyümesi diğer aylara göre azalarak da olsa devam eder. Doktorunuz gelişimini takip edecektir. Büyüme istikrarlı şekilde devam ediyorsa büyüme atakları haricinde hızında yavaşlama olması normaldir.
Hareket etme yeteneği sıçrama yapan bebek emekleme ve ayakta durma gibi yeni beceriler edinir.
7.ay becerileri
. destek almadan oturmak
. oturup etrafını seyretmek
. emekleme pozisyonunda kendine destek verip bir elini öne doğru uzatmak
. küçük cisimleri tırmık hareketi ile almak
. başparmak başta olmak üzere parmaklarını daha iyi kullanmak
. cisimleri bir elinden diğerine geçirmek
. hızla hareket eden şeyleri gözleri ile takip etmek
. seslere kolaylıkla tepki vermek
. görüş alanı dışından gelen seslerin geldiği yönü aramak
. düşen oyuncakları aramak
. farklı sesleri biraraya getirmek
. konuşma tarzlarını taklit etmek
. yabancıları tanıdığı insanlardan ayırt etmek
. sınırları ve kısıtlamaları zorlamak
Oyunlar ve oyuncaklar
Mama sandalyesi kullanmak bebeği aile sofrasına dahil etmek açısından önemlidir. Ayrıca gün içinde günlük işleri takip edip gözlemlemesi açısından da fayda sağlar. Önüne koyacağınız oyuncaklar ile ince motor hareektlerini geliştirebilir.
Herhangi bir faaliyet öncesi çekingen davrandığında ortama ısınması ve gözlem yapması için bebeğinize zaman tanıyın. Başka çocuklarla tanıştırmak için uygun bir zaman olup birlikte oynamasalar da yan yana oynamak bebeklere gelişim açısından fayda sağlar.
Bu ayda yabancılardan rahatsızlık duyabilir ve çekingen davranıp ağlayabilir. Nu normal bir süreçtir. Bebeğin sizinle güvenli bir bağı olduğunu gösterir.
Bağımsızlığını keşfettikçe sizin sınırlarınızı deneyecek olan bebeğinize karşı sınırlarınız konusunda yumuşak ama tutarlı ve kararlı olmanız onu uygun davranışa yönlendirecektir.
Beslenme
Anne sütü ve mama yanında ek gıdalarla beslenmeye devam edilir. Ek gıda sürecinde verdiğiniz yiyecek reaksiyona sebep olursa o gıdayı vermeyin ve doktorunuzla görüşün.
Uyku
Gece beslenme ihtiyacı nerdeyse bitmiştir ve geceleri kesintisiz 6-8 saat uyuma eğilimi mevcuttur. Toplam uyku süresi 14-1 5saat kadar olup 2 gündüz uykusu dahildir. Yatağa girmekte zorlanan bebeklerde sürekliliği olan rahatlatıcı bir yatma düzeni oluşturmak gerekebilir. (banyo yaptırma,kitap okuma,şarkı söyleme,uyku arkadaşı kullanma)
Aşı
Doktorunuza danışın.
8.ay
Gelişim
Kilo, boy ve baş çevresi takibinde olan bebeğin büyümesi az ama istikrarlı şekilde devam eder.
Ayrılık anksiyetesi bu aylarda başlar. 10-18. Aylarda doruğa ulaşıp 2 yaşına doğru kaybolur. Bu normal bir süreçtir. Bebeğiniz sizden ayrılmaya tepki verecektir. Bu açıdan gün içinde evde kısa pratikler yapmanız faydalı olabilir. Bebeğinizle ilk ayrılmanızda ona mutlaka veda edin, vedanız kısa olsun ve dikkatini başka bir yöne çekerek süreci yönetin.
8.ay becerileri
. dik oturup etrafını seyretmek
. emekleme pozisyonunda bir eliyle destek alıp öbür elini uzatmak
. Elleri ve dizlerinin üzerindeyken öne arkaya doğru sallanmak,trafında dönmek ve poposunun üzerinde ilerlemek
. küçük cisimleri tırmık hareketi ile almak için ellerini kullanmak
. başparmak ve öbür parmaklarını daha iyi kullanmak
. cisimleri bir elinden diğerine geçirmek
. dokunma duyusunu kullanarak nesnelerin farklı fiziksel özelliklerini keşfetmek
. sizi ve düşen oyuncakları aramak (nesne kalıcılığı kavramını oturtmak)
. farklı sesleri birleştirmek, birleşik heceleri söylemek ve babıldamak (ma-ma,ba-ba)
. hayır gibi sözcüklere ve ayrılırken el sallama gibi hareketlere anlam yüklemek
. yabancıları tanıdığı insanlardan ayırt etmek
. sınırları ve kısıtlamaları zorlamak
. Ebeveyn-çocuk bağını güçlendirmek
Oyunlar ve oyuncaklar
Hayvan resimleri olan kitaplar, cee oyunu, ayna oyunları bu aya uygundur. Küçük olanı büyük olanın içine yerleştirmek, istiflemek, eşyaları doldurup dökmek hoşlarına gider. Evdeki malzemelerle bunu yapabilirsiniz. Çarpacakları,kurcalayacakları, büküp sıkacakları,sallayacakları, açıp kapayacakları,doldurup boşaltacakları oyuncaklara ilgi gösterirler.
Beslenme
Beslenmede katı gıda miktarı artmakla beraber 1 yaşına kadar beslenmenin temeli sağladığı besin dengesi nedeni ile anne sütüdür ya da mamadır.
Katı gıdaya geçen bebeklerde 2 tarafı kulplu bardaklar bebeğe verilebilir. Kullanmasa da keşfetmesine yardımcı olur.
Uyku
Toplam uyku süresi yaklaşık 14 saat olup geceleri kesintisiz 10 -12 saat uyuyabilir. Gündüz 2 uyku yapabilir.
Aşı
Doktorunuza danışın.
9.ay
Gelişim
Kilo, boy ve baş çevresi takibinde olan bebeğin büyümesi az ama istikrarlı şekilde devam eder.
Bebeğin yeni bir hareket ve bağımsızlık düzeyi yakaladığı bu ayda emekleme, destekle ayakta durma, oturma becerileri gelişir.
9.ay becerileri
. emeklemeyi öğrenmek
. destek alarak ayakta durmak
. tutunarak ayağa kalkmaya çalışmak
. başparmakla işaret parmağını birlikte kullanmak (cımbız hareketi)
. oyuncakları birbirine çarpmak
. cisimleri elinden bırakmak
. elle göstermek, el çırpmak ve baş baş yapmak
. kendi kendine yemek yemek
. bildik sözcükleri tanımak ve tepki vermek
. babıldamak ve heceleri birbirine eklemek
. bildik sözcükleri söylemeye çalışmak
. oyuncakları ve nesneleri doğru tutmak
. oyuncakları çarpmak, sallamak ve düşürmek
. düşüp gözden kaybolan oyuncakları aramak
. sınırları zorlamak ve anne babanın tepkisini gözlemlemek
. yabancılardan uzak durmak ama aileyle daha fazla kaynaşmak
Oyunlar ve oyuncaklar
Fiziksel oyunlar oynamak bebeğin yeni edindiği motor becerilerini geliştirmesine yardımcı olur.
İletişim ve dil becerileri geliştiğinden zihin uyarıcı oyunlar oynamak önerilir.
Evdeki eşyalarla jimnastik alanı yaratabilirsiniz. Masayı battaniye ya da çarşafla öreterek yapılan tüneller, yastıklarla havlularla yapılan rulo engeller, içine girebileceği çamaşır sepetleri, üzerinizden tırmanmasına izin vermek gibi oyunlar ilgisini çeker.
Birlikte yürümek, küçük adımlar attırmak, el çırpma oyunları, komik kısa tekerlemeler hoşlarına gider.
Bu ayda önemli bir nokta artık hareket yeteneği artan bebeğinize evde güvenli bir ortam hazırlamaktır. Bu hem sizin hayatınızı kolaylaştırır hem bebeğinizin daha huzurlu oynamasını sağlar. Ona keşif yapması için alanlar yaratın. Geri kalan alanlarda mobilyaları sabitlemek, sert köşeleri kaplamak, merdivenler için güvenliği sağlamak, keskin aletleri ve tehlikeli maddeleri kilitli alanlara koymak, küçük parçaları ortadan kaldırmak önemlidir. Siiznle birlikte oynamak isteyeceğinden onu günlük işlerinize katmak size kolaylık sağlar. Sizinle evin içinde gezmesine imkan verecek şekilde eivnizi düzenlemek size ve bebeğinize konfor sağlar.
Beslenme
Bu ay daha fazla çiğneme gerektiren sert yiyecekler verebilirsiniz. Elle yemeye uygun hazırlanan yiyecekler kendi kendine yemek yemesine yardımcı olur. Bu aşamada bağımsızlık isteği olacağından önüne koyulan yiyecekler yanında eline kaşık vermek bebeği teşvik eder. Bu arada siz de beslenmesine destek olabilirsiniz. Yemeği oyuna çevirme istekleri olduğundan bazen müdahale etmeniz gerekebilir ancak kendi keşfetme yapma isteğine saygı göstermek uygun olur. Verilebilecek yiyecekler iyi pişmiş doğranmış sebzeler, küçük parçalar halinde doğranmış meyveler, bebeğe özel yapılmış bisküvi ve türevleri olabilir. Beslenmenin ana öğünlerini kalori, protein, yağ dengeleri açısından doktorunuzun önerileri doğrultusunda planlayabilirsiniz. Anne sütü ve mama takviyesi devam eder.
Kendi tabağından çok sizin tabağınıza ilgi gösterebilir. Bu ilerde aile bireyleriyle aynı yemeği yemeye hazırlanmasının bir basamağıdır. Başlarda yemeklerinizi bebeğe uygun pişirerek bu geçişi kolaylaştırabilirsiniz.
Uyku
Bebeğin uykuları bu ayda biraz daha düzene girer. Gece uykuları kesintisiz 12 saate kadar çıkabilir. Gündüz 2 uyku yapabilir.
Aşı
Doktorunuza danışın.
10.ay
Gelişim
Kilo, boy ve baş çevresi takibinde olan bebeğin büyümesi devam eder.
Bebeğiniz yeni areket ve bağımsızlık düzeyleri yakalamaya devam eder. Bununla beraber düeşme ve devrilmeler artar. Bebekler bu esnada size bakar ve tepkilerini ölçerler. Ağlamaları normaldir. Böyle durumlarda sevgiyle yaklaşıp ona cesaret vermek, avutmak ve tekrar teşvik etmek önemlidir.
10.ay becerileri
. emekleme konusunda yetkinleşmek
. destekle ayakta durmak
. kendi kendine ayağa kalkmak
. birkaç saniye kendi başın ayakta durmak
. başparmakla işaret parmağını birlikte kullanmak (cımbız hareketi)
. oyuncakları ustaca kullanmak
. cisimleri isteyerek elinden bırakmak
. vücut hareketleriyle iletişim kurmak (hayır anlamında baş sallamak)
. kendi kendine yemek yemek
. bildik sözcükleri tanımak ve tepki vermek
. babıldamak ve heceleri birbirine eklemek
. mama, meme, baba demek
. kaybolan oyuncakları detaylı aramak
. yetişinlerin ve daha büyük çocukların hareketlerini taklit etmek
. sınırları zorlamak ve ebeveyn tepkisini ölçmek
. yabancılardan uzak durmak ama aileyle daha fazla kaynaşmak
Oyunlar ve oyuncaklar
10-12 ay arası bebekler başka bebeklerle birlikte olmaya ve onları seyretmeye bayılırlar. Ancak birlite oynayacak aşamada değildirler. Başka çocukların oyunlarına ilgi duyarlar. Paylaşma kavramı henüz gelişmemiştir. Oyuncaklar veya nesneler yüüznden çatışma yaşamaları normaldir. Bu aşamada bebeğin dikkatini başka bir yere çekmek en uygun davranıştır.
Bu aşamada birtakım şeylerin nasıl çalıştığı konusunda meraklı oldukları için neslenerin farklı işlevlerini keşfetmeye yönelik oyuncaklar ilgilerini çeker. Düğmeye basma, çekmece açma, kapak kaldırma, ses çıkartma hoşlarına gider. Üst üste konulan ve ya içi içe geçen oyuncakları bozmak eğlenceli gelebilir. Yetişkinlern davranışlarını taklit etme imkanı veren oyuncaklar ilgilerini çekebilir. Oyuncak telefon, plastik anahtarlar, taraklar, diş fırçaları, oyuncak çay fincanı ve mutfak eşyaları vererek ilgisini gözlemleyebilirsiniz.
Al ver oyunlarını severler. Bebeğinizle siizn aranızda gidip gelen bir top ya da oyuncakla eğlenebilirler. El hareketlerinin eşlik ettiği komik şarkılar ve dans etmek hoşlarına gider. Eski çocuk şarkılarının modası asla geçmez.
Bu arada bol bol kitap okumaya ve onunla konuşmaya devam edin.
Beslenme
Bu ay bebekler diğer aile bireylerinin yediği yemeklerden daha fazla yemeye başlar. Kıvamı boyutu ve içeriği uygun olduğu sürece sizin yediklerinizden yiyebilir. Anne sütü ve mama takviyesi devam eder.
Uyku
Uykuları düzene girse de gündüz kazandığı becerileri gece uygulayıp uykusu dağılabilir. Yeniden uykuya geçiş sorunları olabilir. Yeniden uyuması için destek gerekebilir.
Aşı
Doktorunuza danışın.
11.ay
Gelişim
Bebeğiniz 10.aydaki hızda büyür. Boy, kilo ve baş çevresi kontrolü yapılır.
Bu ay ayakta durmaya başlayan ve sırlama yapabilen bebekler için ayakkabı gerekip gerekmediği ebeveynler tarafından sıkça sorulur. Evde ayakkabıya ihtiyacı yoktur. Ayak tabanlarının kavsini örten bir tabaka olup ayakları tombiktir ve yere tam basmaz. Bu normaldir. Yere çıplak ayakla basması en sağlıklısıdır. Alacağınız ayakkabıların tabnının düz ve kaydırmaz olması, ayakkabının ayaklarını hareket ettirmesine imkan vermesi ve rahat olması, ayakkabı burnu ile bebeğin parmakları arasında işaret parmağınız kadar mesafe olması önemlidir.
İletişim becerileri artan bebeğin kelime dağarcığı da zenginleşir. Hala algılayıcı dil becerileri ifade dici dil becerilerinden ileri düzeydedir. Bede dilini oldukça etkin kullanırlar. Karşılıklı konuşmak önemlidir. İlgi alanı genişleyen bebğin dikkatini çekmek zorlaşır. Arka plan gürültülerini minimale çekmek, yanına giderek iletişime geçmek, bebeğin göz hizasına inerek konuşmak, adınıo söyleyerek seslenmek ve göz teması kurmak faydalı olabilir.
Bu aylarda bebekler daha kişilikli tavırlar sergilerler. Sevdiklerini ve sevmediklerini ortaya koyarlar. İradesini keşfeden bebek bazı yiyecekleri reddedebilir ya da sınırlara daha yüksek sesle karşı çıkabilir. Kaybolan bir oyuncağı ısrrala arayabilir. Bu ısrarlı tavır azminin göstergesidir. Bunlar sağlıklı bir gelişimin parçalarıdır.
11.ay becerileri
. emekleme konusunda yetkinleşmek
. destekle ayakta durmak
. kendi kendine ayağa kalkmak
. birkaç saniye kendi başın ayakta durmak ve 1-2 adım atmak
. Eşyalara tutunarak yürümek (sıralama)
. başparmakla işaret parmağını birlikte kullanmak (cımbız hareketi)
. oyuncakları ustaca kullanmak
. cisimleri isteyerek elinden bırakmak
. el ve kol hareketleriyle iletişim kurmak (hayır anlamında baş sallamak)
. kendi kendine yemek yemek
. bildik sözcükleri tanımak ve tepki vermek
. babıldamak ve heceleri birbirine eklemek
. mama, meme, baba demek
. kaybolan oyuncakları detaylı aramak
. yetişinlerin ve daha büyük çocukların hareketlerini taklit etmek
. sınırları zorlamak ve ebeveyn tepkisini ölçmek
. yabancılardan uzak durmak ama aileyle daha fazla kaynaşmak
. kişilikli bir tavır almak
Oyunlar ve oyuncaklar
Bebeğin ayaklandığı bu dönemde sıralama, yürüme ve nesneleri düzene koyma becerilerini destekleyen oyuncaklar uygundur. İtmeli oyuncaklar, yürüme arkadaşları bebeğinize yardımcı olur. Sepetleri doldurup boşaltmak, çekmeceleri boşaltmak, top yuvarlamak, kule yapıp devirmek hoşlarına gider. Dikkatini çekecek nesneleri yerleştirmek onu ayağa kalkmaya ve sıralamaya ve yürümeye teşvik eder. Oyuncağı koyup gidip almasını teşvik edebilirsiniz.
Bu ay arkasında ve içinde gibi kavramları öğrenen bebeğinizle bir çanta ya da torbanın içindekileri çıkarma oyunu oynayabilirsiniz. Parmaklarını deliklere sokmaktan, kağıt yırtmaktan, parmaklarını ıslak şeylere sokmaktan hoşlanırlar. Kaplarda oynanan su oyunları eğlenceli olabilir.
Beslenme
Bu ay bebekler diğer aile bireylerinin yediği yemeklerin çoğunu yemeye başlar. Kıvamı boyutu ve içeriği uygun olduğu sürece sizin yediklerinizden yiyebilir. Anne sütü ve mama takviyesi devam eder.
Uyku
Gece 10-12 saat kadar uyurlar. Günde 1 ya da 2 şekerleme yapabilirler. Bazı bebekler sabah uykusunu bırakır. Uyku düzenini bebeğinizi gözlemleyip onun ihtiyaçlarına göre ayarlamanız en uygundur.
Aşı
Doktorunuza danışın.
12.ay
Gelişim
Bebeğiniz doğum kilosunun yaklaşık 3 katına ulaşır. Önemli olan bebeğin boyunun ve kilosunun istikrarlı bir büyüme eğrisinde seyretmesidir. Tutturulması gereken bir ortalama yoktur.
Ve tabii ki bebeğimiz artık bu dünyada 1 yıl geçirmiştir. Bir parti ile bunun kutlamak hem onun hem de anne ve babasının hakkıdır. Bebeğin kendini rahat hissedeceği bir ortamda tanıdığı insanlarla küçük bir parti ile kutlamak onu eğlendirebilir. Pasta üfleme zamanı!
12.ay becerileri
. kendi kendine ayakta durmak
. Eşyalara tutunarak yürümek (sıralama)
. İlk adımları atmak
. cımbız tutuşunu doğru yapmak
. oyuncakları ustaca kullanmak
. kendi kendine yemek yemek
. cisimleri isteyerek elinden bırakmak
. el ve kol hareketleriyle iletişim kurmak
. aynı anda bakmak ve dinlemek
. dikkat süresini artırmak
.bildik kelimeleri tanımak ve tepki vermek
. sözcük dağarcığını genişletmek
. tek kademeli emirlere ve basit sorulara tepki vermek
.yetişinlerin ve daha büyük çocukların hareketlerini taklit etmek
. sınırları zorlamak ve hayal kırıklığını ifade etmek
. yabancılardan tedirgin olup aileyle sevgi dolu bir ilişki içinde olmak
Oyunlar ve oyuncaklar
Motor becerilerini kullandıran ve geliştiren oyuncak ve oyunlardan hala keyif alırlar. İtmek, atmak ve önüne geleni devirmek eğlenceli gelir. Yerde bir şey almak ve düşürmek gibi oyunları severler.
Oyuncak reyonlarında kafanızın karışması normaldir. Gelişme düzeyine uygun bir oyuncak seçmeniz önemlidir yoksa oyuncağa ilgisini kaybedebilir. Bu seçimde eğlence faktörünü de unutmayın. Oyuncaklar önemli olsa da etkileşim daha önemlidir. Hala basit oyunlar ve basit şeyler çocukları eğlendirebilir. Açık alanlarda,parklarda vakit geçirmek, farklı zeminlerde yürüyüş yapmak bebeklere iyi gelir. Bazı bebekler çiziktirmeye ve karalamaya başlar. Eline kağıt kalem verip gözlemleyebilirsiniz. El becerileri geliştiğinden ucunda ip olan oyuncakları çekerek hareket ettirirler. Su oyunlarını severler. Banyoda suya dayanıklı kitaplar, oyuncak ördekler balıklar ile oynamak hoşlarına gider.
Beslenme
Ek sorunu olmayan bir bebek bu aydan itibaren geniş bir skalada beslenir. Porsiyonları küçük olur. Bir öğünde yedikleri gözünüze az gelebilir ya da dönem dönem iştahsızlık olabilir. Doktorunuz bebeğinizin gelişimini takip edecektir. Bebeğiniz yemeyi reddederse sizin de izin vermeniz uygundur. Tabağında ne kaldığı değil daha çok açlık ve susuzluk belirtilerini takip etmek önemlidir. Anne sütü ve mama devam eder. Gece beslenmeleri ihtiyacı neredeyse bitmiştir. Ancak gece bebek ihtiyaç duyarsa verilebilir.
Uyku
Gece 10-12 saat kadar uyurlar. Günde 1 ya da 2 şekerleme yapabilirler. Hala gündüz uykusu ihtiyacı devam eder. Bazı bebekler sabah uykusunu bırakır. Uyku düzenini bebeğinizi gözlemleyip onun ihtiyaçlarına göre ayarlamanız en uygundur.
Aşı
KPA rapel (konjuge pnömokok)
Suçiçeği aşısı 1.doz
KKK 1.doz (kızamık-kızamıkçık-kabakulak)
18.ay
Aşı
DaBT-İPA-Hib rapel (5li karma/difteri-aselüler boğmaca-tetanoz-inaktif polio-hemofilus influenza tip b)
OPA (oral polio aşısı) 2.doz
Hepatit A aşısı 1.doz
24.ay
Aşı
Hepatit A aşısı 2.doz